شهادت امام موسی کاظم (ع) تسلیت باد

25 رجب، سالروز شهادت امام موسی کاظم(علیه السلام) هفتمین پیشوای ما شیعیان 12 امامی است. مراحل مختلف حیات آن امام همام و زمانه بسیار ویژه و حساس دوره زعامت شان بر شیعه موضوعی بسیار مهم در تاریخ است که در ادامه، به صورتی بسیار اجمالی به آن می پردازیم.

ولادت امام و ویژگی های شخصی ایشان
در منابع تاریخی، ثبت شده که امام موسی کاظم(علیه السلام) در یکی از دور روز 20 ذی الحجة سال 127هـ ق(1) یا ۷ صفر سال ۱۲۸هـ ق(2) هنگامی که پدرشان امام صادق(علیه السلام) در حال بازگشت از سفر حج بودن، در منطقه ای به نام «ابواء» چشم به جهان گشود.(3) نام مادر ایشان «حمیده» بود.(4)

آن حضرت القاب مختلفی داشتند. مشهورترین آن ها «کاظم» بوده که گفته شده به خاطر کنترل خشم شان در مقابل سوء رفتار دیگران، به آن شناخته شده اند.(5) با این حال، به علت عبادت های بسیاری که داشتند، ایشان را «عبد صالح» نیز لقب داده اند.(6) مشهورترین کنیه های ایشان نیز ابوالحسن و ابوابراهیم بوده است.(7) نقش انگشترشان نیز، عبارت «الملک لله وحده» بوده است.(8)

گزارش ها در باره تعداد فرزندان آن حضرت متفاوت است. شیخ مفید آنها را 37 فرزند(۱۸ پسر و ۱۹ دختر) دانسته است. امام رضا(ع)، إبراهیم، شاهچراغ، حمزه، إسحاق از شناخته شده ترین پسران امام کاظم(علیه السلام) و فاطمه معصومه و حکیمه از جمله دختران ایشان اند.(9)

دوران امامت آن حضرت با دوران خلافت چهار تن از خلفای عباسی همزمان بود: منصور عباسی، مهدی عباسی، هادی عباسی و هارون الرشید.

سیره عبادی و اخلاقی امام
گفتیم که یکی از القاب امام کاظم (علیه السلام) به خاطر عبادت فراوان، «عبد صالح» بوده است. بر اساس گزارش های تاریخی، ایشان به اندازه ای اهل عبادت بودند که هنگام دوره های مختلف زندانی شدن در زندان های بنی عباس، زندانبانان شان را تحت تاثیر قرار می دادند.(10) شیخ مفید می نویسد که آن حضرت به قدرتی از ترس خدا می گریسته که محاسنش کاملا خیس می شدند و دعاهایی نظیر «عَظُمَ الذَّنْبُ مِنْ عَبْدِکَ فَلْیَحْسُنِ الْعَفْوُ مِنْ عِنْدِکَ» و «اللَّهُمَّ إِنِّی أَسْأَلُکَ الرَّاحَةَ عِنْدَ الْمَوْتِ وَ الْعَفْوَ عِنْدَ الْحِسَابِ» را در سجده می خواندند و تکرار می کردند.(11) ایشان حتی هنگامی که در زندان هارون الرشید افتادند، خدا را برای اینکه فرصتی برای عبادت یافتند، شکر می کردند.(12)

منابع اهل سنت و شیعه گزارش های متعددی درباره بردباری(13) و سخاوت(14) امام کاظم(علیه السلام) بیان کرده اند. شیخ مفید می نویسد که آن حضرت شب ها برای فقیران مدینه آذوقه می برد(15) و ابن عنبه نیز در بیانی مشابه نقل می کند که آن حضرت شب ها از خانه بیرون می رفت و کیسه هایی از درهم همراه داشت و به هر کس می رسید یا به کسانی که به احسان او چشم داشتند، می‌ بخشید تا بدانجا که کیسه‌ های پول او ضرب المثل شده بود.(16)

همچنین در منابع تاریخی نقل شده که آن حضرت حتی به آزاررسانندگان شان نیز بخشش نموده و برای کسانی که درصدد آزارشان بوده اند، هدیه می فرستادند.(17)

پیش از این درباره چرایی ملقب شدن آن حضرت به «کاظم» توضیحاتی داده شد. در اینجا نیز می گوییم که منابع تاریخی موارد متعددی از آن حضرت و فرو بردن خشم شان در برابر دشمنان شان و کسانی که به ایشان بدی می کردند، ذکر کرده اند. برای مثال مردی از نوادگان عمر بن خطاب در حضور امام کاظم، به امام علی(علیه السلام) توهین کرد. همراهان امام خواستند به او حمله کنند، اما امام مانع شد و سپس به مزرعهٔ آن مرد رفت. مرد با دیدن امام کاظم(ع) شروع به فریاد کرد که محصولش را لگدمال نکند. امام به او نزدیک شد و با خوشرویی پرسید چقدر برای کاشت مزرعه هزینه کرده ای؟ مرد گفت: ۱۰۰دینار! امام پرسید: امید داری چه اندازه از آن برداشت کنی؟ مرد پاسخ داد غیب نمی‌دانم. امام دوباره پرسید: امید داری چه اندازه از آن برداشت کنی؟ مرد پاسخ داد: ۲۰۰دینار! امام ۳۰۰دینار به او داد و گفت: این ۳۰۰دینار برای توست و محصولت هم برایت باقی است. سپس به سوی مسجد رفت. آن مرد زودتر خود را به مسجد رساند و با دیدن امام کاظم برخاست و این آیه را بلند خواند: «اللَّه أَعْلَمُ حَیْثُ یَجْعَلُ رِ‌سَالَتَهُ»(18)؛ (خدا بهتر می داند رسالتش را کجا قرار دهد).(19)